Παρασκευή 11 Απριλίου 2014

Η Αφροξυλιά ή αλλιώς...Σαμπούκος

Η Αφροξυλιά ή αλλιώς Σαμπούκος (Sambucus nigra L. οικ. Caprifoliaceae/ Adoxaceae) είναι ένας φυλλοβόλος θάμνος ή μικρό δέντρο που απαντάται συχνά στη χώρα μας τόσο σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές όσο και σε παραθαλάσσιες αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.

Θα συναντήσουμε πολλές αναφορές γι αυτό το φυτό τόσο στην βιβλιογραφία της παραδοσιακής "λαϊκής ιατρικής" της χώρας μας αλλά και σε όλη την Ευρώπη.

Διάφορα στοιχεία

Είναι φυτό γνωστό για τις ιδιότητές του από τα αρχαία χρόνια. Το αναφέρει ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός! Το αναφέρει και ο Διοσκουρίδης!

Αναφέρεται ως βότανο για το κρυολόγημα, για την γρίπη και για τα συμπτώματά τους όπως τον βήχα, τον πυρετό, τα φλέγματα, την καταρροή κ.α. Μάλλον από τα παραπάνω προέκυψε και ο χαρακτηρισμός ως "γιατρικό του στήθους του λαού". Ακόμα φαίνεται πως η χρήση του φυτού αύξανε την εφίδρωση και την ούρηση και αυτό βοηθούσε στην απομάκρυνση άχρηστων υλικών από τον οργανισμό και την "αποτοξίνωση".

Εμείς, εντοπίσαμε την Αφροξυλιά αρχικά στα δάση την Ευρυτανίας και έπειτα στο Ληλάντιο Πεδίο στην Εύβοια. Μάθαμε και ενημερωθήκαμε για το φυτό αυτό, γευτήκαμε το υπέροχο λικέρ και τη μαρμελάδα του!



Ας γνωρίσουμε από πιο κοντά αυτό το φυτό... 
Αυτά που αναφέρονται σε αυτό το άρθρο είναι σαφώς περιληπτικά. Για περαιτέρω εμβάθυνση και για ασφαλή χρήση κρίνεται σκόπιμη η αναζήτηση και μελέτη της βιβλιογραφίας την οποία συμβουλευτήκαμε και εμείς και παραθέτουμε στο τέλος του άρθρου. 


Ταξινόμηση

Βασίλειο:         PLANTAE
Υποβασίλειο:   Tracheobionta
Άθροισμα:       Spermatophyta
Υποάθροισμα: Magnoliophyta
Κλάση:           Magnoliopsida
Υποκλάση:      Asteridae
Τάξη:              Dipsacales
Οικογένεια:     Caprifoliaceae
Γένος:             Sambucus L.




Ονομασίες

Ελληνικές: Αφροξυλιά, Κουφοξυλιά, Φροξυλιά κ.α
Αγγλική: Elderberry, European elder

Ετυμολογία

Το όνομα αφροξυλιά/κουφοξυλιά αποδίδει ένα χαρακτηριστικό του φυτού που είναι ή ελαφριά "ψίχα" που έχει στο εσωτερικό των βλαστών του.

Βοτανική Περιγραφή

Φύλλα: Σύνθετα, μεγάλα, πράσινα με 5 λογχοειδή & οδοντωτά φυλλάρια
Άνθη: Μικρά, λευκά-λευκοκίτρινα σε μεγάλη σύνθετη ταξιανθία σκιάδιο-κόρυμβος, ερμαφρόδιτα, αρωματικά
Καρπός: μικρές, μαύρες ράγες με βαθύ μοβ-βυσσινί σάρκα
Φλοιός: ανοιχτόχρωμος, έχει σχισμές και λευκά φακίδια



Χρησιμοποιούμενα μέρη

Για διαφορετικούς σκοπούς και με διαφορετικό τρόπο & δοσολογία αναφέρεται ότι χρησιμοποιούνται τα άνθη, ο φλοιός, οι καρποί & τα φύλλα του φυτού.

Χημικά συστατικά

Άνθη: φλαβονοειδή, τανίνες, αιθέριο έλαιο, υδροκυανικό γλυκοσίδιο σαμπουνιγκρίνη
Καρποί: ιμβερτοσάκχαρο, φυτικά οξέα, τανίνη, βιταμίνες Α.C & Ρ,  ανθρακοκυανικές χρωστικές ουσίες, ίχνη αιθέριου ελαίου

Φαρμακευτικές ιδιότητες

Αναφέρονται οι εξής:

Αντιφλεγμονώδης δράση
Καθαρτική δράση
Εφιδρωτική δράση
Διουρητική δράση
Αποχρεμπτική δράση
και άλλες...

Η Αφροξυλιά ήδη προτείνεται ως είδος που μπορεί να καλλιεργηθεί από "πολλούς και διάφορους". Δεν έχουμε λόγο να διαφωνήσουμε όμως οφείλουμε να εκφράσουμε τη θέση μας ότι πρέπει αυτό το θαυμάσιο αυτοφυές φυτό να αξιοποιηθεί και να μελετηθούν οι ντόπιοι πληθυσμοί του και όχι απλά να εισάγονται δενδρύλλια από το εξωτερικό χωρίς να υπάρχει επαρκής γνώση για την ποιότητα και τα χαρακτηριστικά τους.


Λίγες ακόμα πληροφορίες...

Προτιμά κυρίως υγρά και ηλιόλουστα μέρη. Στα χωριά πλέον θεωρείται "ζιζάνιο" και ξεπατώνεται από τους μπαξέδες!

Πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα με μοσχεύματα και πιο δύσκολα με σπόρο. Εμείς πειραματιζόμενοι με μοσχεύματα αποκτήσαμε δεκάδες νέα φυτά! Και ίσως σύντομα να αποκτήσουμε και την πειραματική μας καλλιέργεια!

Μέχρι στιγμής δεν έχουμε παρατηρήσει τίποτα που να μας καταδεικνύει ότι χρήζει φυτοπροστασίας. Πάνω σε αυτό σίγουρα και εμείς χρειαζόμαστε περισσότερη μελέτη και πειραματισμό.

Αν θέλουμε να συλλέξουμε άνθη και φύλλα τότε να το αναζητήσουμε άνοιξη & αρχές καλοκαιριού ενώ οι ώριμοι καρποί συλλέγονται τέλος Αυγούστου και Σεπτέμβρη. ΠΡΟΣΟΧΗ: Να συλλέγεται τους καρπούς μόνο ώριμους και όχι άγουρους. Οι άγουροι (πράσινοι...) είναι τοξικοί! 

Για την σύνταξη αυτής της ανάρτησης χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από:
- αντίστοιχο άρθρο στο www.ftiaxno.gr με πληροφορίες βασισμένες στο "The Encyclopedia of Medicinal Plants: A Practical Reference Guide to over 550 Key Herbs and Their Medicinal Uses" του Andrew Chevallier 
- αντίστοιχο άρθρο στο www.herb.gr με πληροφορίες από τον Κουβάτσος Φίλιππος, Κλινικός διαιτολόγο-διατροφολόγο
- την WIKIPEDIA: http://en.wikipedia.org/wiki/Sambucus_nigra
- την έγκυρη βάση δεδομένων PFAF στο: http://www.pfaf.org/user/plant.aspx?LatinName=Sambucus+nigra

Αν επιθυμείτε τη βοήθειά μας για μία πιο εξειδικευμένη έρευνα πάνω σε αυτό το φυτό και την εγκατάσταση τους σε καλλιέργεια, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας! 

Σημείωση: Αν σκέφτεστε να χρησιμοποιήσετε το φυτό αυτό, μέρη του ή προϊόντα που προέρχονται  από αυτό ως "φάρμακο" κάντε το με δική σας ευθύνη αφού συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό και μη βασιστείτε απλά στις πληροφορίες αυτού του άρθρου!

Δεν υπάρχουν σχόλια: